Παλιές και νέες δέσμες αντιλαϊκών - αντεργατικών πολιτικών

Εδώ και ένα χρόνο έχει επιβληθεί ένας κυκεώνας αντιλαϊκών - αντεργατικών μέτρων με αιχμή την Κοινωνική Ασφάλιση, τις εργασιακές σχέσεις, το εργατικό και λαϊκό εισόδημα, κ.ά. Ολες οι δέσμες των αντεργατικών μέτρων αποτελούν στρατηγικές επιλογές του κεφαλαίου και εφαρμόζονται με αμείωτη ένταση από κυβέρνηση, τρόικα και ΕΕ. Εχουν τη σθεναρή στήριξη της ΝΔ και του ΛΑ.Ο.Σ.

Τα μέτρα αυτά έχουν στόχο τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων στο έδαφος της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης για το ξεπέρασμά της με τις λιγότερες δυνατές απώλειες για την πλουτοκρατία. Αυτό προϋποθέτει συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης, αλλά και μέτρα αφαίμαξης των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων προς όφελος της αστικής τάξης.

Εργασιακές σχέσεις - μισθοί - Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ)

Από το Μάη του 2010 μέχρι σήμερα επεκτάθηκαν οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, μειώθηκαν γενικευμένα οι μισθοί, ισοπεδώθηκαν οι ΣΣΕ, παρατάθηκε ο εργάσιμος χρόνος, μειώθηκαν οι αμοιβές των υπερωριών, συρρικνώθηκαν οι αποζημιώσεις απόλυσης, αυξήθηκε το όριο απολύσεων, αυξήθηκαν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, μειώθηκαν οι συντάξεις, συρρικνώθηκαν οι δωρεάν ιατροφαρμακευτικές παροχές. Η αντιλαϊκή επιδρομή συντελέστηκε με αιχμή του δόρατος το νόμο 3863/2010, τα Προεδρικά Διατάγματα του Ιούνη του 2010, το αρχικό και τα επικαιροποιημένα μνημόνια, το Β' Κεφάλαιο του νόμου 3899/2010 και άλλα αντεργατικά νομοθετήματα.

Σε ό,τι αφορά τα μέτρα για τις σχέσεις εργασίας:

• Η μερική απασχόληση από το χρονικό όριο των τεσσάρων μηνών που ίσχυε, επεκτάθηκε από το Μάη του 2010 μέχρι σήμερα, με νομοθετική παρέμβαση, στους εννέα μήνες.
• Η εκ περιτροπής εργασία επεκτάθηκε από το χρονικό όριο των έξι μηνών στους εννέα μήνες.
• Το χρονικό όριο της χρήσης του καθεστώτος ενοικιαζόμενης εργασίας επεκτάθηκε από 18 μήνες που ίσχυε σε 36 μήνες.
• Με το «μεσοπρόθεσμο» έχουμε κατάργηση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) για τους νέους από 18 έως 25 ετών. Οι νέοι αυτοί για δύο τουλάχιστον χρόνια και με πρόσχημα την εργασιακή εμπειρία θα αμείβονται με το 80% της ΕΓΣΣΕ, ή της οικείας κλαδικής σύμβασης αν καλύπτουν τους νεοπροσλαμβανόμενους.
• Εχουμε επίσης επέκταση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε διάρκεια 3 χρόνων αντί για 2 που ισχύει. Την ίδια στιγμή ακόμα και αυτός ο περιορισμός γίνεται «λάστιχο» αφού διατηρείται σε ισχύ η διάταξη του ΠΔ 180/2004, σύμφωνα με την οποία εάν υπάρχει «αντικειμενικός λόγος», που ως τέτοιος ορίζεται πληθώρα περιπτώσεων (αναπλήρωση μισθωτού, εργασίες παροδικού χαρακτήρα, προσωρινή σώρευση εργασίας κ.λπ.). Να σημειωθεί ότι ο χρόνος των συμβάσεων ορισμένου χρόνου αυξήθηκε και τον τελευταίο χρόνο.
• Επιβάλλεται κατάργηση 8ωρου, μέσα από το 10ωρο χωρίς αμοιβή για τις 2 πρόσθετες ώρες εργασίας, μέσα από τη διευκόλυνση της εφαρμογής της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Η επιβολή της λεγόμενης διευθέτησης γίνεται επί της ουσίας μονομερώς από τον εργοδότη αφού δεν απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων αλλά η απόσπαση συμφωνίας μόλις του 15% σε επιχειρήσεις μέχρι 20 εργαζόμενους και του 20% σε επιχειρήσεις άνω των 20 εργατών.
• Μέσω του νόμου 3899/2010 δόθηκε η δυνατότητα, με επιχειρησιακές ΣΣΕ, να «ρυθμίζονται» ζητήματα που αφορούν τη μερική απασχόληση, την εκ περιτροπής εργασία, κ.ά., παρακάμπτοντας αυτά που προβλέπει η κλαδική ΣΣΕ, αλλά και τα όρια που προβλέπουν οι νόμοι για τις εργασιακές σχέσεις, ισχυροποιώντας τη δυνατότητα της εργοδοσίας να απασχολεί όσο θέλει, όποτε θέλει τους εργαζόμενους με μειωμένες αμοιβές.
• Οι νεοπροσλαμβανόμενοι στο Δημόσιο και τις ΔΕΚΟ δε θα υπάγονται πλέον στο καθεστώς που ισχύει για τους μόνιμους, ενώ η αναλογία μονίμων - συμβασιούχων ορισμένου χρόνου αλλάζει υπέρ των δεύτερων σταδιακά και οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ουσιαστικά παγώνουν.

Σε ό,τι αφορά την αύξηση του ορίου απολύσεων και τη μείωση της αμοιβής των υπερωριών και των υπαλληλικών αποζημιώσεων απόλυσης:

• Οι επιχειρήσεις που απασχολούν από 20 έως 150 άτομα μπορούν να απολύουν μέχρι 6 εργαζόμενους το μήνα με βάση τα Προεδρικά Διατάγματα του καλοκαιριού.
• Οι επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 150 άτομα μπορούν να απολύουν μέχρι 5% επί του συνολικού αριθμού των εργαζομένων και μέχρι 30 άτομα το μήνα από 2% που ίσχυε.
• Μειώθηκαν ο χρόνος προειδοποίησης για την απόλυση και το ύψος της αποζημίωσης. Η μείωση του χρόνου προειδοποίησης φτάνει το 50% και του ύψους από 10% έως 50%.
• Μειώθηκε η προσαύξηση της αμοιβής της υπερεργασίας για κάθε ώρα από 25% σε 20%.
• Μειώθηκε η προσαύξηση υπερωριακής αμοιβής για τις πρώτες 120 ώρες από 50% σε 40% και για τις υπόλοιπες 120 και πάνω από 75% σε 60%.
• Καταργήθηκαν η προσαύξηση του ωρομισθίου κατά 7,5% για τους μερικά εργαζόμενους που εργάζονται λιγότερες από 4 ώρες τη μέρα και η προσαύξηση του ωρομισθίου κατά 10% για όσους εργάζονται πάνω από 4 ώρες.
• Επεκτάθηκε η δοκιμαστική περίοδος των εργαζομένων από δύο μήνες σε δώδεκα, που σημαίνει ότι αν συμπληρωθούν δώδεκα μήνες εργασίας ενός νέου προσλαμβανόμενου ο εργοδότης, επικαλούμενος τη δοκιμαστική περίοδο, μπορεί να προβεί σε απόλυσή του χωρίς προειδοποίηση και αποζημίωση απόλυσης.

Σε ό,τι αφορά τα μέτρα για τους μισθούς και τις ΣΣΕ:

• Σύμφωνα και με επίσημες εκθέσεις του ΣΕΠΕ, οι μειώσεις μισθών σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα φτάνουν το 15%. Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη σε σχέση με τις ονομαστικές μειώσεις μισθών, αφού υπολογίζονται μονάχα οι δηλωθείσες «συμφωνίες» μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
• Οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης που μετατράπηκαν το πρώτο δίμηνο του έτους σε μερικής απασχόλησης είναι αυξημένες κατά περίπου 200%, σε σχέση με το 2010. Οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης που μετατράπηκαν σε εκ περιτροπής αυξήθηκαν σε σχέση πάντα με το 2010, με τη «σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων», περίπου 1.122% και με μονομερείς αποφάσεις των εργοδοτών κατά 2.725%.
• Χιλιάδες εργαζόμενοι άτυπα έχουν υποστεί δραματικές μειώσεις μισθών, είτε απευθείας, είτε μέσω της μείωσης του ωραρίου και των ημερών εργασίας, κ.λπ.
• Με το νόμο 3899/2010 δόθηκε η δυνατότητα οι επιχειρησιακές ΣΣΕ να αποκλίνουν από τις κλαδικές ΣΣΕ προς τα κάτω.

Η εξέλιξη αυτή έδωσε το πράσινο φως για τη συρρίκνωση του εργατικού εισοδήματος. Η πλειοψηφία της εργοδοσίας είτε αρνείται να υπογράψει ΣΣΕ, είτε προτείνει μηδενικές αυξήσεις, αδυνατίζοντας παράλληλα τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων μέσα από κλαδικά σωματεία και ομοσπονδίες.

Ο νόμος 3899/2010 έδωσε τη δυνατότητα προσφυγής της εργοδοσίας μονομερώς στον ΟΜΕΔ, παραχωρώντας της ένα ακόμη όπλο για να επιβάλει συρρίκνωση αμοιβών.

Περιορίστηκε η δυνατότητα του ΟΜΕΔ να επικυρώνει αυξήσεις στους μισθούς, αφού, όπως προβλέπει ο καινούριος νόμος, πρέπει να παίρνεται υπόψη η «προστασία της ανταγωνιστικότητας» των επιχειρήσεων.

• Σχεδιάζεται, μέσω του εφαρμοστικού νόμου του «μεσοπρόθεσμου προγράμματος», να προσλαμβάνονται οι νέοι από 18 μέχρι 25 χρόνων με το 80% του κατώτερου μισθού, κάτω δηλαδή και από το ποσοστό που προέβλεπαν και τα Προεδρικά Διατάγματα του προηγούμενου Ιούνη (85%).
• Να σημειώσουμε ότι η σύμβαση μαθητείας προβλέπει μισθό ακόμη πιο μικρό, της τάξης του 70% επί του κατώτερου μισθού της ΕΓΣΕΕ για εργαζόμενους από 15 έως 18 χρόνων με βάση τα προεδρικά διατάγματα του Ιούνη του 2010.
• Παραπέρα καρατόμηση των εργασιακών σχέσεων, που έχει επίπτωση και στους μισθούς, θα επιφέρει πέραν όλων των άλλων και η εφαρμογή των Προγραμμάτων της λεγόμενης Κοινωφελούς Εργασίας, όπου θα απασχολούνται σε Δήμους και Περιφέρειες άνεργοι για το πολύ 5 μήνες με ανώτατο όριο «επιδόματος κοινωνικής εργασίας» τα 625 ευρώ μηνιαίως.
• Σφαγή στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, πέραν των δραματικών μειώσεων που υπέστησαν τον τελευταίο χρόνο, φέρνει και το νέο μισθολόγιο, το οποίο καταργεί ολοκληρωτικά το 13ο και το 14ο μισθό, καταργεί όλα τα επιδόματα, μειώνει παραπέρα τους μισθούς κατά 25% - 40%.
• Οι μετατάξεις που πραγματοποιήθηκαν στο όνομα του εξορθολογισμού των δαπανών στις ΔΕΚΟ και στο Δημόσιο μείωσαν για τη μεγάλη μερίδα των εργαζομένων τους μισθούς τους. Σε αυτά σε ό,τι αφορά τις ΔΕΚΟ και τις ημικρατικές τράπεζες πρέπει να συνυπολογιστούν και οι μειώσεις μισθών που επιβλήθηκαν διά νόμου αρχές του 2011 στο όνομα της εξυγίανσης.
• Νέες μειώσεις στους μισθούς θα φέρει η εφαρμογή της πρότασης της ΝΔ, που φαίνεται να υιοθετεί το ΠΑΣΟΚ, με την επιβολή του καθεστώτος εργασιακής εφεδρείας στα πλαίσια των εκατοντάδων χιλιάδων απολύσεων στο Δημόσιο που προμηνύονται.

Για την Κοινωνική Ασφάλιση

Η επίθεση κυβέρνησης, κεφαλαίου, ΕΕ για το οριστικό ξήλωμα του κοινωνικού χαρακτήρα της Ασφάλισης θα συντελεσθεί με αμείωτη ένταση, μέχρι το κράτος να εγγυάται μια σύνταξη επιπέδου προνοιακού επιδόματος στα 65 - 70 έτη. Από εκεί και πέρα θα είναι ατομική υπόθεση για όσους μπορούν να καταβάλλουν επιπλέον εισφορές στα επαγγελματικά ταμεία και τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες η συμπλήρωση της βασικής σύνταξης και άλλων παροχών.

Μετά το νόμο 3863/2010 μειώθηκαν συντάξεις, άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού συντάξεων μειώνοντας τις μελλοντικές συντάξεις δραματικά, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ετοιμάζεται επιβολή νέου ΛΑΦΚΑ σε κύριες κι επικουρικές συντάξεις και μείωση των δικαιούχων του ΕΚΑΣ. Σχεδιάζονται κατακόρυφες μειώσεις των επικουρικών συντάξεων με πρόσχημα τη βιωσιμότητα των Ταμείων, αφού τα καταλήστεψαν κράτος και μεγαλοεργοδοσία. Συρρικνώνονται συνεχώς οι ιατροφαρμακευτικές παροχές, σχεδιάζεται η μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών από 10% έως 25% μέχρι το 2013.

Σε ό,τι αφορά τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ):

Σχεδιάζεται η μείωση των επαγγελμάτων που ανήκουν στη λίστα των ΒΑΕ με στόχο το οριστικό ξήλωμα του θεσμού. Αυτό θα σημάνει αύξηση ορίων συνταξιοδότησης 5 - 7 χρόνια, γεγονός που συνδέεται βασικά με την επίπτωση που θα έχει η παράταση της φθοράς της υγείας των εργαζομένων. Θα σημάνει επίσης νέα μείωση συντάξεων, αφού θα υπολογίζονται σε χαμηλότερους μισθούς με την αφαίρεση του ανθυγιεινού επιδόματος. Η μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών σημαίνει ότι θα μειωθούν και τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων, που σε συνδυασμό με την ανεργία θα αποτελέσουν ένα εκρηκτικό μείγμα το οποίο θα απειλεί συνολικά συντάξεις και παροχές.

Το ζήτημα έχει πολλαπλές διαστάσεις, αφού μέρος των ασφαλισμένων που θα εξακολουθούν, λόγω παλαιότητας, να παραμένουν στο καθεστώς των ΒΑΕ, θα απολύονται για να αντικατασταθούν από εργαζόμενους του ίδιου κλάδου και ειδικότητας που έχουν εξαιρεθεί. Αρα, θα στοιχίζουν φθηνότερα στην εργοδοσία.

Επιπροσθέτως, σήμερα όσα επαγγέλματα ανήκουν στα ΒΑΕ έχουν ενσωματωμένο στο μισθό τους το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας, που ανέρχεται στο 10% του μισθού, το οποίο επίδομα έχει κατακτηθεί μέσα από τις Συλλογικές Συμβάσεις και αφορά και επαγγέλματα που δεν ανήκουν στη λίστα των ΒΑΕ (σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και λιγότερο από 10%). Κατά συνέπεια, η εξαίρεση των όποιων κλάδων και ειδικοτήτων θα ανοίξει διάπλατα τις πόρτες για την κατάργηση αυτού του επιδόματος με επίπτωση και στο ύψος της σύνταξης, αφού συμπεριλαμβάνεται μέσα στο μεικτό μισθό.

Ολα τα παραπάνω αποτελούν ορισμένες πλευρές της λεηλασίας του εισοδήματος των ανθρώπων του μόχθου, που οδηγεί στο βάθεμα της εκμετάλλευσης από την αστική τάξη, στην προστασία και διεύρυνση των κερδών των μονοπωλίων. Η παρουσίαση του αντιλαϊκού ποταμού δε συμπεριλαμβάνει όσα προβλέπει το «μεσοπρόθεσμο» και όσα έχουν υλοποιηθεί το προηγούμενο διάστημα και όσα εξαγγέλλονται και αφορούν σε μείωση των δικαιούχων του επιδόματος ανεργίας, μείωση κοινωνικών παροχών, πακτωλούς επιδοτήσεων των ασφαλιστικών εισφορών και των θέσεων εργασίας υπέρ των μεγαλοεργοδοτών από τον προϋπολογισμό του ΟΑΕΔ, τα μέτρα που αφορούν στην παραπέρα εμπορευματοποίηση των τομέων Παιδείας, Υγείας και Πρόνοιας. Τεράστιο πλήγμα επίσης στη ζωή της εργατικής - λαϊκής οικογένειας θα επιφέρουν το παραπέρα ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και οι γενικευμένες αποκρατικοποιήσεις.

Η εφαρμογή των περισσότερων από τα παραπάνω μέτρα βρίσκεται σε εξέλιξη. Αν λάβουμε υπόψη τη συνδυαστική τους υλοποίηση με τα φορολογικά μέτρα - και όχι μόνο - του «μεσοπρόθεσμου προγράμματος» και την αλματώδη αύξηση της ανεργίας τότε το κράμα αυτής της πολιτικής θα κάνει κόλαση τη ζωή των εργαζόμενων λαϊκών μαζών.