ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ «ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ»: Αναλώσιμη κατάρτιση για διαρκή εκμετάλλευση

Το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε προγράμματα κατάρτισης - για αποφοίτους Λυκείου και Ανώτατης Εκπαίδευσης, αλλά και οποιονδήποτε εργαζόμενο - που αποκαλύπτουν το περιεχόμενο και τους σκοπούς της «Διά Βίου Μάθησης»

Την ίδια περίοδο που χιλιάδες νέοι είναι άνεργοι, αυξάνονται συνεχώς οι φοιτητές και οι σπουδαστές που δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, παράλληλα «κόβονται» κονδύλια απ' τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, ενώ βήμα - βήμα (και με το νόμο - πλαίσιο που προωθείται) τα ιδρύματα μετατρέπονται σε επιχειρήσεις, που θα λειτουργούν με κριτήρια «αγοράς», η κυβέρνηση επιλέγει να «επενδύσει» στη «Διά Βίου Μάθηση». Μέχρι τώρα το υπουργείο Παιδείας επεδίωκε να διαφημίσει, με όποιον τρόπο μπορούσε, τη «Διά Βίου Μάθηση» ως τη νέα αντίληψη για την εκπαίδευση. Συνέχισε την πολιτική της ΝΔ και συγκρότησε ένα ολόκληρο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αν ενεργοποιηθεί θα πρέπει να «ξεχάσουμε» ό,τι γνωρίζαμε για την έννοια της λέξης εκπαίδευση. Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η κυβέρνηση θα δώσει 2,2 δισ. ευρώ για το «Εθνικό Πρόγραμμα Διά Βίου Μάθησης» (κυρίως από προγράμματα ΕΣΠΑ).

Την περασμένη βδομάδα ανακοινώθηκαν απ' το υπουργείο Παιδείας 5 προγράμματα «Διά Βίου Μάθησης», που αποκαλύπτουν ένα μεγάλο μέρος του σχεδιασμού για κατάργηση της μόρφωσης και αντικατάστασή της με μια σεμιναριακή αντίληψη, η οποία θα διέπει όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, αλλά και οποιαδήποτε εκπαιδευτική δομή, δημόσια ή ιδιωτική. Αναφέροντας τρία απ' αυτά τα προγράμματα θα προσπαθήσουμε, όχι απλά να τα παρουσιάσουμε, αλλά να δείξουμε πώς αυτά αποτελούν το «μοντέλο» κατάρτισης που θα εκπαιδεύει χιλιάδες αυριανούς εργαζόμενους, που, όπως στοχεύει η Ευρωπαϊκή Ενωση, πρέπει ν' αλλάζουν 6 και 7 δουλειές, μα και να είναι «έτοιμοι» να προσαρμοστούν κάθε χρονική στιγμή στις απαιτήσεις του παλιού ή νέου τους εργοδότη.

Το πρώτο πρόγραμμα αφορά αποφοίτους Λυκείου που θα συνεχίσουν τις σπουδές σε κάποιο ΙΕΚ, δημόσιο ή ιδιωτικό. Το δεύτερο πρόγραμμα είναι ένα δείγμα της σύνδεσης εκπαίδευσης και αυτοδιοίκησης, η οποία θα «προσφέρει», πρακτικά, διαφόρων ειδών σεμινάρια κατάρτισης. Το τρίτο πρόγραμμα απευθύνεται σε αποφοίτους πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Για κανένα απ' αυτά τα προγράμματα δεν διευκρινίζεται εάν οι νέοι που θα τα «αξιοποιήσουν» θα πληρώσουν και απ' την τσέπη τους για την εκπαίδευσή τους.

«Ζεστό» χρήμα στους εμπόρους της γνώσης

Το πρόγραμμα «Κουπόνι αρχικής κατάρτισης» θυμίζει ορισμένα προγράμματα για ανέργους, με τα οποία επιδοτούνται οι εργοδότες... Στην περίπτωση των κουπονιών κατάρτισης εξασφαλίζεται πελατεία για δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ, πριμοδοτούνται δηλαδή ευθέως και οι ιδιώτες σχολάρχες ενώ δε διευκρινίζεται εάν και ο σπουδαστής θα ...προσφέρει και κάτι απ' την τσέπη του. Στη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου τα παραπάνω γράφονται λίγο πιο ...κομψά: Με το «κουπόνι κατάρτισης» νέοι από 18 έως 25 ετών θα «λαμβάνουν υπηρεσίες αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης από πιστοποιημένους παρόχους (δηλ. δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ)».

Η κυβέρνηση δε μένει μόνο στη χρηματοδότηση των εμπόρων της γνώσης, αλλά θα δίνει και κουπόνια σε «συγκεκριμένο αριθμό δικαιούχων που θα επιλέξουν συγκεκριμένες ειδικότητες που υπηρετούν την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, όπως θα τις ορίσει το υπουργείο Παιδείας από τις λειτουργούσες σήμερα 217 ειδικότητες αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σε δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ». Το κράτος, λοιπόν, στην υπηρεσία των «ειδικοτήτων» που θα επιλέγει ανά πάσα στιγμή η «αγορά» (οι εργοδότες) και θα πουλιούνται απ' τους εμπόρους της γνώσης.

Κάποιος μπορεί να ρωτήσει: Γιατί να μη σπουδάζουν, τουλάχιστον, κάποιοι νέοι με λιγότερα δίδακτρα στα ιδιωτικά ΙΕΚ, αφού έτσι είναι η κατάσταση; Ανεξάρτητα απ' το γεγονός πως αυτές οι παρεμβάσεις γίνονται και για να εμφανίζεται το κράτος ως «κοινωνικό», το ζήτημα είναι αλλού. Ο μαραθώνιος των αποφοίτων των ΙΕΚ, όπως και των αποφοίτων πανεπιστημίων και ΤΕΙ ξεκινά μετά το πτυχίο ή το πιστοποιητικό, αφού όχι μόνο δουλειά δεν εξασφαλίζεται, αλλά όλοι θα πρέπει να καταρτίζονται ή να επανακαρτίζονται διαρκώς, μήπως βρουν δουλειά στο αντικείμενό τους ή σε άλλο αντικείμενο.

Δήμοι μεσάζοντες εργοδοτών

Ενας απ' τους χώρους διαρκούς επανακατάρτισης ή νέας κατάρτισης θα είναι οι δήμοι, οι οποίοι θα αναλάβουν και το ρόλο του μεσάζοντα των εργοδοτών «προσφέροντας» σε σεμινάρια την αναλώσιμη κατάρτιση που θα θέλουν οι επιχειρήσεις (στη γλώσσα της «αγοράς» η ενίσχυση των επιχειρήσεων λέγεται «τοπική ανάπτυξη»). Σύμφωνα με το δεύτερο πρόγραμμα οι δήμοι θα επιλέγουν τα προγράμματα που θα προσφέρουν από μια λίστα επιλογών. Με αυτόν τον τρόπο το υπουργείο Παιδείας σχεδιάζει να φτιάξει 12.580 τμήματα μάθησης, που θα παρέχουν οι δήμοι (χωρίς κι εδώ να διευκρινίζεται εάν οι εργαζόμενοι θα πληρώνουν ή όχι).

Τα προγράμματα που θα «προσφέρονται», πάντως, δεν αφήνουν περιθώρια παρεξήγησης: «Επιχειρηματικότητα», «οικονομικός εγγραμματισμός» και «πράσινη ανάπτυξη - περιβάλλον», «νέες τεχνολογίες», «ξένες γλώσσες», «κοινωνικές δεξιότητες και δράσεις», «συμβουλευτική οικογένειας». Πρακτικά οι εργαζόμενοι θα παρακολουθούν κάποια σεμινάρια, στα οποία θα τους μεταφέρεται μια αναλώσιμη γνώση, που μπορεί να τη χρησιμοποιήσουν στο επόμενο επάγγελμά τους. Για το μεθεπόμενο επάγγελμα θα χρειαστούν κι άλλα σεμινάρια, είτε στο δήμο, είτε σε κάποια καθαρά ιδιωτική δομή.

Προγράμματα απαξίωσης πτυχίων

Τα παραπάνω προγράμματα - αλλά και γενικά τα προγράμματα «Διά Βίου Μάθησης» - πρέπει, σύμφωνα με τους στόχους της κυβέρνησης, να αφορούν τους πάντες. Αυτός είναι κι ένας απ' τους λόγους που προσπαθούν να απαξιώσουν κάθε είδους πτυχίο. Το τρίτο πρόγραμμα με τίτλο «επικαιροποίηση γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ - ΤΕΙ» είναι μόνο ένα δείγμα, που μαζί με το νόμο - πλαίσιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση και τη μελλοντική λειτουργία του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, θα μετατρέψουν τα πτυχία των ιδρυμάτων - και τυπικά - σε μια ακόμα βεβαίωση, σε ένα ακόμα πιστοποιητικό. Θυμίζουμε πως στο νόμο - πλαίσιο, που προωθείται, θα υπάρχει, στην ουσία ένα προπαρασκευαστικό έτος (εισαγωγή σε σχολή) και μετά, στο δεύτερο έτος, οι φοιτητές θα εισάγονται σε τμήμα. Πρακτικά αυτό σημαίνει τριετείς απαξιωμένες σπουδές, για τους περισσότερους, σ' ένα πανεπιστήμιο ΑΕ, όπως το περιγράφει ο νόμος - πλαίσιο.

Μετά απ' αυτό το «νέο» πτυχίο απ' τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, όπως το σχεδιάζει η κυβέρνηση, οι απόφοιτοι θα είναι υποχρεωμένοι να κυνηγούν διάφορα προγράμματα και σεμινάρια, για να «ανέβουν» επίπεδο στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, μήπως και βρουν δουλειά (το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων θα είναι μια κλίμακα κατάταξης των εργαζομένων, ανάλογα με τα πτυχία, τις βεβαιώσεις, την εργασιακή τους εμπειρία κ.ά.). Στην πράξη πολλοί απόφοιτοι πανεπιστημίων και ΤΕΙ αυτό κάνουν και σήμερα, δηλαδή αναζητούν σεμινάρια και πιστοποιητικά για να «ενισχύσουν» το βιογραφικό τους. Με τις αλλαγές που σχεδιάζει η κυβέρνηση, αυτό θα είναι υποχρεωτικό και θα πρέπει να γίνεται για μια ζωή. Το πρόγραμμα «επικαιροποίηση γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ - ΤΕΙ» εντάσσεται σε ακριβώς αυτή τη λογική, ενώ, επιπλέον, τέτοιου είδους προγράμματα θα είναι και μια πολύ καλή ευκαιρία για τις επιχειρήσεις του κάθε κλάδου για να παρέμβουν, εξυπηρετώντας τις ευκαιριακές επιλογές τους.

Ν' ανατραπεί ο λαβύρινθος της αμάθειας

Για τα προγράμματα που περιγράψαμε, το υπουργείο Παιδείας δε θα «αφιερώσει» κάποιο μεγάλο ποσό (συνολικά το κονδύλι και για τα τρία θα είναι 108 εκατ. ευρώ). Το θέμα είναι ότι έχουν σκοπό να γεμίσουν τον τόπο με τέτοιου είδους προγράμματα και σεμινάρια, τα οποία θα αναλαμβάνουν το κράτος, οι δήμοι, οι επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια. Η ζωή του εργαζόμενου θα βρίσκεται μεταξύ ολιγόμηνης δουλειάς και προγραμμάτων κατάρτισης για να βρεθεί το επόμενο μεροκάματο! Με λίγα λόγια κατασκευάζει ένα ολόκληρο δίκτυο που θα πουλάει βεβαιώσεις και πιστοποιητικά, φτιάχνουν έναν λαβύρινθο διά βίου αμάθειας και εκμετάλλευσης.

Το «όραμα» της κυβέρνησης είναι εφιάλτης για τους σημερινούς και αυριανούς εργαζόμενους. Δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την απαραίτητη και αναγκαία επικαιροποίηση των γνώσεων των εργαζομένων στον τομέα τους. Αυτό θα μπορούσε να γίνει στα πανεπιστήμια και σε αρμόδιους δημόσιους φορείς, χωρίς ο εργαζόμενος να κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του. Η διεκδίκηση Ενιαίου δωδεκάχρονου υποχρεωτικού σχολείου, η Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση και οι επαγγελματικές σχολές ενταγμένες στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα συνδέονται με τον αγώνα για το δικαίωμα στη μόρφωση, με το δικαίωμα στη δουλειά και στη ζωή.